Lan hài đốm (Paphiopedilum concolor Pfitzer) còn có tên gọi khác là lan hài gấm, vạn điểm hài. Đây là loài đặc hữu của Việt Nam, là loài lan đất, thân rất ngắn (gần như không có thân). Lá thuôn tù, trải rộng ra hai bên, màu xanh bóng có đốm màu xanh đậm ở mặt trên, mặt dưới màu hung đỏ, dài 10-18cm, rộng 4-5cm. Cụm hoa cao 5 -7cm, màu vàng tươi có đốm nhỏ màu đỏ hoặc tím. Cánh đài lưng gần tròn, cong lõm. Hai cánh tràng hơi chúc xuống, cánh môi dạng túi dài 4cm, hơi nhọn ở gốc, mép cuộn vào trong. Kích thước hoa khiêm tốn, màu sắc sặc sỡ, lạ mắt và rất đẹp, hương thơm nhẹ nhàng. Lan hài đốm được ưa chuộng ở các thị trường trong nước và nước ngoài, đặc biệt tại Anh và Nhật Bản.

Lan hài đốm trong tự nhiên.

Tại Hải Phòng, Lan hài đốm phân bố rải rác dưới tán rừng nguyên sinh cây lá rộng hoặc trong các khe nứt, hốc đá ẩm, ít đất ở các vách dựng đứng gần đỉnh núi độ cao từ 100 - 400m trong Vườn Quốc gia Cát Bà. Do phân bố trong khu vực núi cao, khó tái sinh lại bị khai thác tràn lan, quá mức đến cả cây con còn rất nhỏ nhằm xuất khẩu lậu qua biên giới, vì thế Lan hài đốm đứng trước nguy cơ tuyệt chủng trong tự nhiên.

Trước thực trạng này, Giám đốc Vườn Quốc gia Cát Bà Nguyễn Văn Thịu cùng các cộng sự đã đề xuất triển khai nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp thành phố: “Đánh giá thực trạng và nhân giống thử nghiệm loài Lan hài đốm (Paphiopedilum concolor Pfitzer) phục vụ công tác bảo tồn tại Vườn Quốc gia Cát Bà. Dự kiến, đề tài sẽ tập trung nghiên cứu, chỉ ra thực trạng phân bố, số lượng, môi trường, sinh thái học… cũng như nhân giống thử nghiệm loài Lan hài đốm tại Vườn Quốc gia Cát Bà.

Giám đốc VQG Cát Bà Nguyễn Văn Thịu báo cáo đề tài tại hội nghị..

Trong hội nghị tư vấn thuyết minh đề tài tổ chức sáng ngày 22/10 tại Sở Khoa học và Công nghệ, các thành viên Hội đồng khoa học cấp thành phố đề nghị Ban chủ nhiệm làm rõ hơn tính cấp thiết và cơ sở pháp lý của đề tài; bổ sung cơ sở tiêu chuẩn đánh giá sinh thái học đặc điểm của loài; quy trình bảo vệ thực vật khi tách chiết nhân giống… Đặc biệt, Hội đồng khoa học khuyến nghị việc thu mẫu cây cần phải tiến hành cùng với điều tra về thực trạng và phải có biện pháp bảo vệ cây chủ khỏi bị tác động, tổn thương khi tách chiết. Ban Chủ nhiệm nhiệm vụ cũng cần làm rõ đề xuất công tác quản lý bảo tồn và khai thác…

Hy vọng, qua nghiên cứu, kết quả của đề tài sẽ trở thành căn cứ khoa học và thực tiễn phục vụ hữu ích cho công tác bảo tồn, phát triển loài lan đặc hữu này tại Cát Bà./.

Nguyễn Hoa Phong